نقرس یک اختلال متابولیک است که به دنبال افزایش بیش از حد میزان اسید اوریک خون و رسوب آن در مفاصل و دیگر بافت ها از قبیل گوش، غضروف و کلیه ایجاد می شود. اسید اوریک در حالت طبیعی هم در خون وجود دارد و در خون حل می شود و از طریق کلیه وارد ادرار می شود و در حقیقت از تجزیه مواد غذایی مخصوصا مواد غذایی حاوی پورین ساخته می شود. از جمله این غذاها مغز، کبد ، ساردین و گوشت های حیوانی است.
نقرس به طور معمول مفاصل متاتارس اول انگشت بزرگ پا را گرفتار می کند که منجر با درد حاد و غیرقابل تحمل می شود مچ پا، قسمت میانی پا و مچ دست نیز به طور مکرر گرفتار می شود.
نقرس اغلب مردان میانسال را مبتلا می کند. خانمها از ابتلا به این بیماری مصون نیستند. معمولا بعد از سن یائسگی این بیماری در خانمها دیده می شود. در کودکان و نوجوانان نادر است و شیوع آن در افرادی که پیوند عضو انجام داده اند بیشتر از جمعیت عادی است.
انواع بیماری نقرس
از نظر زمانی نقرس را به دو دسته تقسیم می کنند : نقرس حاد و نقرس مزمن
حمله حاد نقرس
حمله حاد نقرس یک آرتریت التهابی است که همراه با ورم کردن، قرمزی و گرمی مفصل مبتلا است. در این حالت کریستال های اسید اوریک در فضای مفصلی تجمع می کند و با حمله سلول های ایمنی به این کریستال ها، التهاب مفصل شروع می شود. حمله حاد اغلب در نیمه شب اتفاق می افتد و می تواند به دنبال استرس، مصرف الکل یا بعضی داروها و یا به دنبال یک بیماری دیگر باشد. حمله حاد معمولا حتی بدون درمان در عرض ۳تا ۱۰ روز فروكش می کند و حتی ممکن است حمله بعدی تا ماهها و حتی سالیان بعد روی ندهد. ولی معمولا با گذشت زمان طول مدت هر حمله طولانی تر می شود و فواصل حملات کمتر می گردد.
نقرس مزمن
نقرس مزمن ناتوان کننده ترین شکل نقرس است و باعث آسیب های پایدار به مفاصل و حتی به کلیه می شود ولی با درمان مناسب اغلب مبتلایان به نقرس وارد این مرحله نمی شوند.
بعد از چند سال از ابتلا به نقرس ، کریستال های اسید اوریک در بافت های نرم مناطق مختلف بدن جمع می گردد. این تجمعات اغلب در اطراف انگشتان ، در نوک آرنج یا اطراف انگشت شست پا ایجاد می شود. تجمعات اسید اوریک در هر قسمتی از بدن نظیر گوش ، طناب صوتی و به صورت نادر در اطراف طناب نخاعی تواند یافت شود. تجمعات اسید اوریک باعث تخریب استخوان و غضروف و بد شکلی مفصل می شود و به راحتی در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده است.
علائم نقرس
- درد: حملات نقرس معمولا با درد شدید و ناگهانی در یک یا چند مفصل شروع می شود و معمولا بیشترین مفصل درگیر، قاعده انگشت شست پا است.
- ورم : ورم انگشتان دست
- حساسیت مفصل درگیر: گاهی به قدری مفصل حساس می شود که حتی نمی تواند وزن یک ملحفه را تحمل کند.
- قرمزی، گرمی و التهاب مفصل
مرکز خرید محصولات فشاری تووآن برای درمان ورم دست و پا
تب گیر نمایندگی فروش بهترین محصولات فشاری برای درمان لنف ادم و ورم دست و پا با بهترین کیفیت و تضمین اصالت کالا
مراحل بیماری نقرس
- مرحله اول: هیپراورمی بدون علامت: علامتی ندارد، مفاصل طبیعی به نظر می رسند.
- مرحله دوم : آرتریت ناشی از نقرس به صورت حاد , درد شدید، تورم و تندرنس معمولا در انگشت بزرگ پا، ناخوشی، سردرد، افزایش ریت قلب و فشارخون، تب و لرز، یبوست، تجمع کریستال های اسیداوریک به صورت زیرجلدی در گوش، مفاصل و بند انگشتان، محدودیت حرکت مفاصل
- مرحله سوم : نقرس در مراحل بینابینی , بدون علامت
- مرحله چهارم : نقرس مزمن , درد و سفتی مفاصل، تورم مفاصل، تجمع کریستال ها در بافت مفصلی
عوامل موثر در بروز بیماری نقرس
- سوء مصرف الکل : مصرف زیاد الکل باعث اختلال دفع اسید اوریک از بدن می شود.
- افزایش وزن : در افراد چاق به دلیل افزایش میزان بافت های بدن به میزانی بیش از حد نرمال و در نتیجه افزایش تولید اسید اوریک در بدن، احتمال حملات نقرس در فرد بیشتر خواهد شد.
- ژنتیک : ۱۸ درصد افرادی که به نقرس مبتلا هستند، سابقه خانوادگی این بیماری را دارند. شواهد علمی نشان داده است که میزان اسید اوریک خون مادر نقش مهمی در میزان اسید اوریک فرزندان، بخصوص پسران دارد.
- مصرف غذاهای پورین زیاد : پورین ماده اولیه ای است که در بدن به اسیداوریک تبدیل می شود و اگر فرد غذاهای حاوی پورین زیاد مصرف کند احتمال حملات نقرس در او بیشتر می شود.
- تماس با سرب : تماس زیاد با سرب در محیط کار و زندگی خطر ابتلا به نقرس را بیشتر می کند.
- کاهش شدید بعضی از ویتامین ها : ویتامین هایی نظیرA, E
- بعضی از بیماری ها : فشار خون مزمن درمان نشده
- دیابت
- افزایش میزان چربی خون
- آترواسکلروز (تنگ شدن عروق)
- بیماری های کلیوی که باعث کاهش دفع اسید اوریک از بدن می شود.
- بیماری های خونی نظیر سرطان خون، مولتیپل میلوما، آنمی همولیتیک
- بیماری پسوریازیس
- بی حرکتی طولانی مدت ناشی از بستری شدن در بیمارستان
- اعمال جراحی، بیماری های شدید، تصادمات شدید و رادیوتراپی
بعضی از داروها با افزایش میزان اسیداوریک خون باعث افزایش شانس ابتلا به نقرس می شوند.
- داروهای دیورتیک ( ادرار آور ): این داروها که در بیماریهایی نظیر فشار خون، ادم و بیماری های قلبی عروقی بکار می روند باعث افزایش خروج مایعات از بدن می شوند و باعث کاهش میزان دفع اسیداوریک از خون شوند.
- سالیسیلات ها از جمله آسپرین
- سیکلوسپرین ( جهت کاهش فعالیت سیستم ایمنی )
- لوودوپا ( درمان پارکینسون )
- داروهای شیمی درمانی ( درمان سرطان ها )
عوارض نقرس
- سنگ کلیوی
- آرتریت نقرسی
- افزایش فشارخون
- عفونت ناشی از رسوبات
تشخیص
- تاریخچه حملات مکرر و دردناک مفصلی در قاعده انگشتان شست پا، قوزک پا یا زانوها
- آزمایشات خونی شامل اسیداوریک، گلبولهای سفید، سرعت رسوب گلبولهای قرمز
- آزمایشات ادراری: بررسی سطح اسیداوریک
- آسپیراسیون سوزنی
- مایع مفصل: برای یافتن وجود کریستال های اسیداوریک در مایع
- مطالعات رادیولوژیکی: دیدن تجمع اسیداوریک توسط اشعه ایکس
حتما بخوانید : بیماری آرتروز چیست ؟ علائم , تشخیص و درمان
درمان نقرس پا
با انجام مراقبت های پزشکی منظم می توان به راحتی نقرس را کنترل کرد. درمان مناسب می توان از حملات بعدی و عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد. عدم درمان مناسب احتمال حملات بعدی را بالا می برد. نقرس درمان قطعی ندارد ولی با مصرف مناسب داروها و رژیم درمانی می توان آنرا کنترل کرد.
- دارو درمانی : استفاده از داروها برای کاهش اسید اوریک سرم و افزایش دفع نمک های اورات
- کورتیکواستروئیدها ضد التهاب ها، ضد دردها و ضد تب ها: ضد التهاب ها و داروهای مسکن در بهبود سریعتر علائم کمک کننده است.
- جراحی : برداشتن توفی های نقرسی به روش جراحی (هنگامی که این توفی هو باعث فرسایش پوست و یا باعث نارسایی های مکانیکی شود)
- تعویض کامل مفصل
درمان طبی در طول دوره حاد نقرس
- استراحت مفاصل یا اندام
- استراحت کامل در بستر همراه با بالا قرار دادن مفصل آسیب دیده
- قرار دان کیسه یخ بر روی مفصل آسیب دیده جهت کاهش التهاب
- شروع تدریجی نرمش
- اجتناب از انجام ورزشهای شدید تا بهبود کامل درد
- قرار دادن کمان تخت بر روی مفصل مبتلا جهت جلوگیری از افتادن ملحفه بر روی نواحی دردناک و ملتهب
- رژیم غذایی کم پورین
- محدودیت مصرف الکل
- کاهش دادن وزن
حتما بخوانید : بهترین و موثرترین روش لاغری
نقرس و رژیم غذایی
تغییر رژیم غذایی: تغییر رژیم غذایی در نقرس کمک کننده است ولی هرگز نمی تواند جانشین درمان دارویی باشد.
هدف اولیه از تغییر رژیم غذایی کاهش دادن میزان اسیداوریک موجود در خون است. هدف بعدی، محدود کردن میزان پورینی است که توسط غذا وارد بدن می شود.
برای کاستن غلظت اسیداوریک در خون لازم است بیماران نقرسی در روز حداقل دو لیتر آب بنوشند و سپس این میزان را به سه لیتر افزایش بدهند. (یعنی ۸ تا ۱۲ لیوان در روز) ، کاهش آب بدن بخصوص ور ماههای تابستان و زمانی که فرد تعریق شدید دارد باعث حملات نقرس می شود.
مصرف الکل به خصوص شراب و آبجو در این بیماران مضر است باعث حملات نقرس می شود.
- الکل آب را از بدن خارج می کند و در نتیجه غلظت اسیداوریک خون بالا می رود.
- الکل توانایی کلیه ها برای دفع اسید اوریک را کم می کند.
- الکل موجب تحریک تولید اسیداوریک در بدن می شود.
محدود کردن میزان مصرف غذاهای پورین دار شامل ماهی کولی، جگر، ساردین، دل و قلوه، قارچ ها، نان قندی و عدس
توصیه های غذایی که در بیماری نقرس باید به آن توجه کنید :
- حتی الامکان از مصرف غذاهای پر چرب اجتناب کنید ( در هفته بیش از دو وعده چنین غذاهایی مانند غذاهای سرخ کرده، مصرف نکنید )
- در هفته فقط ۳-۱ قطعه گوشت مصرف کنید.
- در صورت امکان گوشت و ماهی را بدون پوست مصرف کنید.
- حداکثر یک بار در هفته می توانید سوسیس یا همبرگر را جانشین گوشت کنید.
- محدودیت مصرف غذاهایی که از آرد سفید تهیه شده اند.
- غداهای با فیبر بالا و چربی کم مثل میوه ها، سبزی ها، تمام غلات و گردو مصرف کنید.
- مصرف قندهای تصفیه شده مثل شربت ذرت و یا شربت افرا که باعث افزایش تولید اسیداوریک می شود را کاهش دهید
- در مصرف شیرینی زیاده روی نکنید. زیرا بسیاری از مواد شیرین چربی های مخفی دارند.
- در طول هفته حداکثر ۳-۱عدد تخم مرغ به صورت های مختلف و در کیک و کلوچه می توانید مصرف کنید.
- مثل آب و دم کرده های گیاهی بنوشید.
- از تغییر ناگهانی و شدید رژیم غذایی خود پرهیز کنید
- از گرسنگی شدید پرهیز کنید.
نقرس و ورزش
انجام تمرینات ورزشی و داشتن اندام مناسب همیشه در بیماران مفصلی سودمند است. اگر کسی برنامه درمانی مناسبی داشته باشد می تواند به انجام فعالیتهای ورزشی ادامه دهد اما در طول یک حمله نقرسی، استراحت دادن به مفصل مهم است تا میزان التهاب و تورم کم شود. بعد از اینکه التهاب مفصل از بین رفت، ورزشهای تدریجی در مفصل مربوطه می تواند موجب بازیافتن قدرت عضلات اطراف مفصل و بهبود میزان حرکت مفصل شود.
