زردی نوزاد زمانی است که پوست و چشم نوزاد در اثر بیلی روبین زیاد زرد می شود. معمولاً با بالغ شدن کبد و شروع تغذیه برطرف می شود، اما اگر ادامه پیدا کرد، ممکن است علت دیگری وجود داشته باشد.
در بیشتر موارد، زردی نوزادان طی 2 تا 3 هفته برطرف می شود. هر چه سطح بیلی روبین بالاتر باشد، کودک بیشتر در معرض آسیب مغزی قرار دارد.
زردی نوزاد چیست ؟
بیلی روبین یک رنگدانه زرد است که در طی تجزیه معمول گلبول های قرمز تولید می شود. در نوزادان بزرگتر و بزرگسالان، کبد بیلی روبین را پردازش می کند و آن را از مجرای روده عبور می دهد. با این حال، کبد در حال رشد نوزاد تازه متولد شده ممکن است به اندازه کافی برای انجام این کار بالغ نباشد.
دو نوع زردی نوزاد وجود دارد: فیزیولوژیک و پاتولوژیک.
زردی فیزیولوژیکی شایع ترین است که 75٪ از موارد را تشکیل می دهد. این فقط به این معنی است که متابولیسم نوزاد نمی تواند بیلی روبین را به همان سرعتی که تولید می کند، پاک کند. این نوع معمولاً در چند روز ایجاد می‌شود و در عرض چند هفته زمانی که تجزیه گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد و عملکرد کبد بهبود می‌یابد خود به خود از بین می‌رود.
از سوی دیگر، زردی پاتولوژیک به این معنی است که بیماری زمینه‌ای دیگری وجود دارد که باعث ایجاد مشکل در فیلتر کردن بیلی روبین می‌شود. این نوع ممکن است در 24 ساعت اول پس از تولد ظاهر شود.
علل احتمالی عبارتند از:
- ناسازگاری های گروه خونی مانند فاکتور رزوس (Rh) یا ABO
- تجزیه گلبول های قرمز خون (همولیز)
- شرایطی که بر نحوه پردازش بیلی روبین در بدن تأثیر می گذارد.
- دیابت در والدین متولد شده
- کم کاری تیروئید مادرزادی
- انسداد روده
- تنگی پیلور
- زردی شیر مادر که واکنشی به مواد موجود در شیر است.
- زردی شیردهی، که در صورتی که کودک خوب تغذیه نکند، ممکن است رخ دهد.
زردی پاتولوژیک همچنین می تواند توسط برخی داروها مانند آنتی بیوتیک های خاص ایجاد شود.
علائم زردی نوزاد
اولین علامت زردی ، زرد شدن پوست و چشم های نوزاد است که ممکن است قبل از انتشار در سراسر بدن از صورت شروع شود. با زردی فیزیولوژیکی، زردی ممکن است در عرض 2 تا 5 روز پس از تولد شروع شده و به اوج خود برسد. علل دیگر، ممکن است نزدیک به تولد شروع شود.
با این حال، مشاهده این زردی در پوست های تیره تر دشوارتر است. راه دیگر برای تشخیص این است که انگشت خود را به آرامی روی پوست کودک فشار دهید. لکه باید برای مدت کوتاهی کم رنگ تر به نظر برسد. اگر زردتر به نظر می رسد، احتمالاً نشانه ای از زردی است.
در صورت نگرانی و عدم اطمینان ، با پزشک کودک خود تماس بگیرید، به خصوص اگر سفیدی چشمان او زرد به نظر می رسد.
در صورت عدم درمان، زردی شدید نوزاد می تواند منجر به انسفالوپاتی حاد بیلی روبین شود که ناشی از سطوح سمی بیلی روبین در مغز است.
نوزاد ممکن است تب کند، بی حال رفتار کند، شدیدا گریه کند و از شیر خوردن امتناع کند و گردن و بدن خود را به عقب خم کند. این به نوبه خود می تواند به کرنیکتروس که آسیب دائمی مغز است، تبدیل شود.
بسیاری از بیمارستان ها والدین و نوزادان تازه متولد شده را 24 تا 48 ساعت قبل از اینکه زردی بسیار آشکار شود، مرخص می کنند. اگر نوزاد تا 72 ساعت پس از زایمان دچار زردی نشود، احتمال کمتری دارد که به شکل پاتولوژیک مبتلا شوند. اما احتمال ابتلا به زردی فیزیولوژیک در آنها وجود دارد.
بعد از مرخص شدن از بیمارستان و آمدن به خانه ، در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- زردی گسترش یابد یا شدیدتر شود.
- کودک شما تب بیش از 38 درجه سانتیگراد داشته باشد.
- رنگ زرد کودک شما عمیق تر شود.
- کودک شما بد تغذیه می کند، بی حال به نظر می رسد و به شدت گریه می کند.
عوامل خطر ابتلا به زردی در کودکان
مواردی وجود دارد که می تواند احتمال ابتلای نوزاد به زردی فیزیولوژیکی را افزایش دهد.
که شامل:
- تولد زودرس
- سابقه زردی نوزاد در خواهر و برادر
- آسیایی تبار بودن
علاوه بر این، برخی عوامل خطر می‌توانند احتمال ابتلای نوزاد به زردی شدید را افزایش دهند که ممکن است فیزیولوژیکی یا پاتولوژیک باشد. که شامل:
- زردی در 24 ساعت پس از تولد
- تولد قبل از 40 هفتگی، با این شانس که نوزاد زودتر به دنیا بیاید
- درمان با فتوتراپی یا سابقه خواهر یا برادری که با فتوتراپی برای زردی درمان شده است
- سابقه خانوادگی اختلالات ارثی گلبول قرمز مانند کمبود G6PD
- مشکل در شیردهی
- کبودی روی سر یا پوست سر از بدو تولد
- داشتن سندرم داون
- تولد بزرگتر از حد متوسط برای سن حاملگی (ماکروزومی)
تشخیص زردی در نوزادان
اگرچه رنگ زرد متمایز تأیید می کند که نوزاد زردی دارد، ممکن است آزمایشات بیشتری برای تعیین شدت آن مورد نیاز باشد.
نوزادانی که دچار زردی می شوند، آزمایش خون بیلی روبین برای تعیین سطح بیلی روبین در خون آنها انجام می شود.
ممکن است برای بررسی اینکه آیا زردی نوزاد به دلیل یک بیماری زمینه‌ای است، آزمایش‌های بیشتری لازم باشد که ممکن است شامل آزمایش نوزاد برای شمارش کامل خون (CBC)، گروه خونی و ناسازگاری Rh باشد.
علاوه بر این، آزمایش کومبس ممکن است برای بررسی آنتی‌بادی‌هایی که خطر افزایش تخریب گلبول‌های قرمز (همولیز) را نشان می‌دهند، انجام شود.
بهترین راه درمان زردی نوزادان
زردی خفیف معمولاً با بالغ شدن کبد نوزاد خود به خود برطرف می شود. تغذیه مکرر (حداقل 8 بار در روز) به نوزادان کمک می کند تا بیلی روبین را از بدن خود عبور دهند.
زردی شدیدتر ممکن است به درمان های دیگری نیاز داشته باشد. فتوتراپی (نور درمانی) یک روش درمانی بسیار موثر است که از نور برای تجزیه بیلی روبین در بدن کودک شما استفاده می کند.
در فتوتراپی، کودک شما در حالی که فقط پوشک و عینک محافظ مخصوص به چشم دارد، روی تخت مخصوص زیر نور طیف آبی قرار می گیرد. همچنین ممکن است یک پتوی فیبر نوری زیر کودک شما قرار داده شود.
در موارد بسیار شدید، ممکن است نیاز به تعویض خون باشد. در این روش، نوزاد مقادیر کمی خون از اهداکننده یا بانک خون دریافت می کند.
این گلبول های قرمز سالم را جایگزین خون آسیب دیده نوزاد می کند. همچنین تعداد گلبول های قرمز نوزاد را افزایش می دهد و سطح بیلی روبین را کاهش می دهد.
علاوه بر این، اگر علت زمینه‌ای وجود داشته باشد، برای رفع علائم، نوزاد باید تحت درمان قرار گیرد.
پیشگیری از زردی
زردی فیزیولوژیکی قابل پیشگیری نیست. با شیردهی مکرر نوزاد از پیشرفت آن جلوگیری می شود و سطح بیلی روبین خون کاهش می یابد.
اگر پزشکتان فکر می‌کنید یک مشکل زمینه‌ای وجود دارد که می‌تواند باعث زردی در نوزاد شما شود، آزمایش‌هایی وجود دارد که می‌تواند آن را تأیید کند تا در صورت لزوم، شما یا کودکتان بتوانید درمان پیشگیرانه دریافت کنید.
به عنوان مثال، در دوران بارداری، می توانید گروه خون خود را آزمایش کنید تا احتمال ناسازگاری Rh را رد کنید. اگر Rh منفی دارید، می توانید ایمونوگلوبولین داخل وریدی در دوران بارداری دریافت کنید.
سوالات متداول در مورد زردی نوزاد
۱- مدفوع در زردی به چه صورت است؟
نوزادانی که دچار زردی می شوند ممکن است مدفوع کم رنگی داشته باشند، اما نه اغلب. اکثر نوزادان مبتلا به زردی مدفوع مشابه نوزادان بدون زردی دارند. ممکن است در چند روز اول به صورت سیاه، قهوه ای تیره یا سبز تیره شروع شود و سپس به مدفوع زرد یا نارنجی تبدیل شود. به همین دلیل، تشخیص زردی تنها از روی رنگ مدفوع دشوار است.
۲- ادرار زردی در نوزادان چه رنگی است؟
ادرار نوزاد مبتلا به زردی ممکن است زرد تیره باشد. همانطور که به کودک غذا می دهید، باید ادرار آن بی رنگ شود و حداقل شش پوشک از آن تعویض کنید.
۳- چشم نوزادان مبتلا به زردی چگونه به نظر می رسد؟
یرقان علاوه بر زرد شدن پوست باعث زردی قسمت سفید چشم می شود.
در بیشتر موارد زردی فیزیولوژیکی نوزاد، معمولا بدون درمان برطرف می شود. تغذیه مکرر نوزاد می تواند به رفع آن کمک کند. اما پزشک همچنان کودک شما را تحت نظر خواهد داشت تا مطمئن شود در حال بهبود است.
زردی پاتولوژیک به علت زمینه ای و درمان مورد نیاز نوزاد بستگی دارد. اگر نوزاد در هر دو مورد سریع درمان نشود امکان بروز عوارض جانبی وجود خواهد داشت.
جدیدترین دستورالعمل ها توصیه می کند که همه نوزادان تازه متولد شده باید حداقل هر 12 ساعت پس از تولد و تا زمان ترخیص از بیمارستان از نظر زردی معاینه شوند.
