آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) ، رایج ترین و موثرترین نوع فناوری باروری برای کمک به باردار شدن افراد است. زمانی که سایر درمان ها برای بارداری موثر نبوده اند ، لقاح خارج رحمی می تواند به بارداری کمک کند.
این روش شامل بارور کردن تخمک در خارج از بدن، در ظرف آزمایشگاهی و سپس کاشت آن در رحم فرد است.
IVF رایج ترین و موثرترین نوع فناوری کمک باروری (ART) است. با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) ، هر ساله برای حدود ۲.۱٪ از نوزادان متولد شده در ایالات متحده از آی وی اف استفاده می شود که شانس چند قلوزایی با IVF افزایش می یابد.
این مقاله روش IVF را پوشش می دهد. نرخ موفقیت، هزینه ها، غربالگری ها و موارد دیگر را توضیح می دهد. البته بعد از موفقیت در آی وی اف مراقبت های بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است.
مروری بر لقاح آزمایشگاهی
در سال ۱۹۷۸، لوئیز براون اولین نوزادی بود که از طریق لقاح مصنوعی متولد شد. رابرت ادواردز و پاتریک استپتو که در این روش همکاری داشتند، پیشگامان IVF در نظر گرفته می شوند.
در یک بارداری طبیعی، تخمک در تخمدان رشد می کند و بالغ می شود. تخمک گذاری زمانی است که تخمدان آن تخمک را آزاد می کند.
اسپرم از طریق رحم وارد لوله فالوپ می شود تا تخمک را پیدا کند و به آن نفوذ کند که منجر به لقاح می شود. سپس تخمک بارور شده یا جنین خود را به دیواره رحم می‌چسباند و شروع به رشد میکند.
با این حال به دلیل موارد زیر فرد می تواند IVF انجام دهد :
- فرد نمی تواند به طور طبیعی باردار شود مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک
- فرد یا زوج با ناباروری غیرقابل توجیه تشخیص داده می شود.
- عامل مردانه ناباروری یا غیر طبیعی بودن پارامترهای اسپرم
- لوله های فالوپ فرد مسدود شده است
فرآیند آی وی اف
طبق گفته سازمان لقاح انسانی و جنین شناسی در بریتانیا، یک دوره درمان لقاح خارج رحمی می تواند بین ۳ تا ۶ هفته طول بکشد. با این حال، ممکن است یک فرد بسته به عوامل خطر و میزان موفقیت درمان، به بیش از یک سیکل نیاز داشته باشد.
تکنیک ها ممکن است بسته به کلینیک متفاوت باشد. با این حال، لقاح آزمایشگاهی معمولا شامل مراحل زیر است:
۱. تخمک گذاری
تخمک گذاری به عنوان تحریک بیش از حد کنترل شده تخمدان نیز شناخته می شود. داروهای باروری یا حاوی هورمون لوتئینه کننده یا هورمون محرک فولیکول هستند. این هورمون ها باعث می شوند که تخمدان ها بیش از حد معمول تخمک تولید کنند. اسکن سونوگرافی ترانس واژینال می تواند رشد و پیشرفت تخمدان ها را کنترل کند.
به عنوان یک جایگزین ، فرد ممکن است از تخمک های اهدایی یا منجمد استفاده کند.
۲. بازیابی تخمک ها
پزشکان از یک روش جراحی جزئی به نام “آسپیراسیون فولیکولی” یا “بازیابی تخمک” برای جمع آوری تخمک استفاده می کنند.
با هدایت سونوگرافی، یک سوزن نازک از طریق واژن به داخل تخمدان وارد می شود. سوزن به یک دستگاه مکنده متصل است که مایعات فولیکولی و تخمک ها را خارج می کند. پزشکان این فرآیند را برای هر تخمدان انجام می دهند.
۳. تلقیح، لقاح و کشت جنین
تخمک های جمع آوری شده همراه با اسپرم قرار می گیرند و در یک محفظه تحت کنترل محیطی نگهداری می شوند. پس از چند ساعت، اسپرم باید وارد تخمک شود.
گاهی اوقات اسپرم مستقیماً به تخمک تزریق می شود. این فرآیند به عنوان تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) شناخته می شود. ممکن است از اسپرم منجمد که از طریق بیوپسی بیضه بازیابی شده است استفاده شود.
تخمک بارور شده تقسیم می شود و به جنین تبدیل می شود. هنگامی که جنین ها به مرحله بلاستوسیست می رسند، بسیاری از مراکز باروری آزمایش های ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGT) را ارائه می دهند. این روش جنین را از نظر ناهنجاری های کروموزومی یا آنوپلوئیدی غربال می کند.
برای انتقال از یک یا دو تا از بهترین جنین ها استفاده می شود. سپس فرد هورمون ها و سایر داروها را برای آماده سازی پوشش رحم برای لانه گزینی جنین دریافت می کند.
۴. انتقال جنین
گاهی اوقات، رحم بیش از یک جنین دریافت می کند. مهم است که در مورد تعداد جنین های منتقل شده با پزشک صحبت کنید.
پزشک معمولا تنها یک جنین را منتقل می کند. در مورد تصمیم برای انتقال بیش از یک جنین باید چندین عامل خطر را در نظر بگیرد و فرد باید آنها را با پزشک خود در میان بگذارد.
حدود ۳ تا ۵ روز پس از لقاح، انتقال جنین با استفاده از یک لوله نازک یا کاتتر آغاز می شود. از طریق واژن وارد رحم می شود. هنگامی که جنین به دیواره رحم می چسبد، که به آن لانه گزینی نیز گفته می شود، بارداری شروع شده و رشد جنین ادامه می یابد.
کسانی که ای وی اف موفقی داشته اند
در سال ۲۰۱۹، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری تخمین زده است که درصد بازیابی تخمک های مورد نظر که منجر به زایمان زنده می شود عبارتند از:
- ۵۲.۷ درصد در میان افراد زیر ۳۵ سال
- ۳۸ درصد در میان افراد بین ۳۵ تا ۳۷ سال
- ۲۴.۴ درصد در میان افراد ۳۸ تا ۴۰ سال
- ۷.۹ درصد در میان افراد بالای ۴۰ سال
این آمار بسته به محل انجام این عمل متفاوت است.
عوامل دیگر
سن مهمترین عامل خطری است که بر میزان موفقیت IVF تاثیر می گذارد.
با این حال، احتمال موفقیت می تواند به عوامل دیگری بستگی داشته باشد، از جمله:
- علت ناباروری
- نتایج تست ذخیره تخمدان
- آیا بارداری یا تولد زنده قبلاً اتفاق افتاده است یا خیر
- استراتژی مورد استفاده
غربالگری ها و آی وی اف تعیین جنسیت
غربالگری و آزمایش برای تعیین جنسیت جنین و تشخیص وجود هر گونه ناهنجاری ژنتیکی در دسترس است.
در درجه اول، آزمایش ژنتیک قبل از لانه گزینی (PGT) روشی است که توسط پزشکان برای تشخیص اختلالات ژنتیکی در DNA جنین استفاده می شود. که می تواند منجر به یک ناهنجاری هنگام تولد یا مشکل رشد شود.
علاوه بر این، اکنون پزشکان این روش را برای شناسایی جنسیت جنین قبل از لانه گزینی در طی آی وی اف انجام می دهند. پزشکان می توانند تجزیه و تحلیل کنند که کدام کروموزوم فرآیندهای جنین را تشکیل می دهد تا تعیین کنند که جنین نر است یا ماده.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان می دهد که بیش از ۷۲٪ از کلینیک های کمک باروری ، آزمایش را قبل از لانه گزینی ارائه می دهند .
تفاوت IVF با لقاح مصنوعی
لقاح داخل رحمی (IUI) که لقاح مصنوعی نیز نامیده می شود، تکنیکی است که در آن حفره رحم اسپرم را مستقیماً از کاتتر دریافت می کند. این تکنیک زمان و مسافت لازم برای حرکت اسپرم به سمت تخمک و لقاح آن را کاهش می دهد.
این فرآیند با IVF که در آن تخمک ها و اسپرم ها در خارج از بدن در یک محیط کنترل شده کنار هم قرار می گیرند، متفاوت است.
لقاح مصنوعی معمولاً برای درمان ناباروری خفیف با عامل مردانه و زوج هایی که ناباروری غیرقابل توجیه دارند استفاده می شود. فردی که تحت عمل قرار می گیرد نیز ممکن است دارویی برای تحریک تخمک گذاری دریافت کند. پزشک اسپرم را در طول دوره تخمک گذاری به رحم تزریق می کند.
لقاح مصنوعی یک روش ساده است که در مقایسه با IVF معمولا بین ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می کشد. IUI نیز ارزانتر از IVF است.
با این حال، لقاح مصنوعی موفقیت کمتری نسبت به آی وی اف دارد.
هنگامی که اسپرم توسط پزشکان به رحم تزریق می شود، فرآیندهای طبیعی بدن انجام می شود. در IVF، پزشکان می‌توانند بر لقاح تخمک نظارت کنند و بهترین جنین را انتخاب کنند.
به طور کلی میزان موفقیت برای لقاح مصنوعی حدود یک سوم میزان موفقیت IVF است.
علاوه بر این، لقاح مصنوعی ممکن است در شرایط زیر درمان مناسبی برای باروری نباشد :
- لوله های فالوپ مسدود باشد.
- اندومتریوز شدید باشد.
- در اواخر ۳۰ سالگی یا بالای ۴۰ سال باشد.
- تخمک های بی کیفیت داشته باشد.
- تعداد تخمک ها کم باشد.
همچنین اگر دلیل درمان ناباروری عامل مردانه همراه با ناباروری شدید باشد، این درمان مناسب نیست.
تلقیح در مقابل میکرو اینجکشن ICSI
میکرو اینجکشن تکنیکی است که یک اسپرم را برای لقاح به تخمک تزریق می کند.
میکرو اینجکشن یک درمان رایج برای زوج هایی است که ناباروری با عامل مردانه را تجربه می کنند. همچنین ممکن است شانس لقاح را در افرادی که قبلاً چرخه آی وی اف ناموفقی داشتند را بهبود بخشد. همچنین برای چرخه هایی است که قصد دارند از آزمایش ژنتیکی قبل از لانه گزینی استفاده کنند.
کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان میکرو اینجکشن را با افزایش خطر نقایص مادرزادی مرتبط می داند، از جمله :
- سندرم آنجلمن
- سندرم بکویت ویدمن
- اختلال طیف اوتیسم
- ناتوانی ذهنی
عوارض جانبی آی وی اف
بسیاری از افراد در طول لقاح آزمایشگاهی ممکن است عوارضی نداشته باشند. با این حال، برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی زیر را تجربه کنند :
- خستگی
- درد شکم
- تغییرات سینه در بارداری
- تحریک پذیری
- حالت تهوع
- سردردهای بارداری
علائم زیر در مرحله تحریک تخمدان بروز می کنند و درصد کمی از افراد ممکن است عوارض جانبی زیر را نیز تجربه کنند :
- تنگی نفس
- کم آبی بدن
- استفراغ یا درد شکمی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
برخی افراد ممکن است نوسانات خلقی را نیز تجربه کنند.
