ماموگرافی چیست ؟
ماموگرافی سینه نوعی عکسبرداری از ساختمان داخلی پستان با استفاده از اشعه ایکس با دوز پایین است که برای تشخیص سرطان پستان استفاده می شود و باعث سهولت در تشخیص و نیز بهبود نتایج درمان بیماران به علت تشخیص زودرس بیماری می شود. در این روش که یک روش سریع و ساده است یک عکس سیاه و سفید از پستان تهیه می شود که لازم است توسط رادیولوژیست و پزشک جراح گزارش و تفسیر شود.
در این روش خطرات ناشی از برخورد اشعه ایکس با پستان بسیار ناچیز است. در حقیقت میزان سود ناشی از تشخیص زودرس توسط این روش بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن است. انجام این تصویربرداری ۱۵ دقیقه طول می کشد و در بخش های رادیولوژی بیمارستان یا مراکز عکسبرداری مجزا انجام می شود. برای اطمینان از قابل اعتماد بودن آن، باید یک مرکز معتبر انتخاب شود.
چرا ماموگرافی سینه مهم است ؟
زمانی که سرطان پستان زود تشخیص داده شود، امکان انجام روش های درمانی بیشتر و بهتری وجود دارد. پس طول عمر و کیفیت زندگی فرد پس از درمان افزایش می یابد. ماموگرافی می تواند توده هایی را که سال ها بعد لمس خواهند شد تشخیص دهد. زیرا توان تشخیص رسوب کلسیمی کوچک را دارد. البته باید بدانیم ماموگرافی ممکن است ۱۰ تا ۱۵ درصد سرطان های پستان را تشخیص ندهد، بنابراین باید با معاینه شخصی و معاینات بالینی همراه باشد.
ماموگرافی در چه کسانی انجام می شود ؟
زمان توصیه شده برای انجام نخستین ماموگرافی بر اساس شیوع سرطان پستان، سن بیماران مبتلا به سرطان، امکانات و برنامه های بیماریابی در هر جامعه متفاوت است.
از آنجا که در زنان سالم، ماموگرافی به عنوان یک روش تشخیصی زودرس استفاده می شود و پایه آن در سن ۴۰ سالگی توصیه می گردد. از سنین ۴۰ سالگی به بعد بنا بر نظر پزشک هریک الی دو سال تکرار گردد و از سن ۵۰ سالگی به بعد، سالانه یک جلسه انجام شود تا درصورت وجود توده سرطانی در پستان در مراحل اولیه بتوان آن را کشف کرد.
برای مطالعه بیشتر مقاله توده سینه را مطالعه کنید.
نکته :
- توصیه به انجام مامو گرافی در یک فرد، به معنای ابتلا به سرطان نیست.
- انجام مامو گرافی در زنان کمتر از ۳۰ سال، که دارای بافت پستان متراکم هستند، ارزش تشخیصی ندارد مگر در موارد نادر که جراح وجود ضایعه مشکوکی را در پستان تشخیص داده باشد.
اما مامو گرافی تشخیصی در هر سنی که پزشک صلاح بداند بایستی انجام شود مواردی از آن عبارتند از:
- خانمی که در بستگان نزدیک وی سابقه ابتلا به سرطان پستان وجود دارد، بایستی در سن ۳۵ الی ۴۰ سالگی و یا زمانی که حدودا ۱۰ سال جوان تر از سن خویشاوندی خود در زمان ابتلا به سرطان پستان می باشد، ماموگرافی انجام دهد.
- خانمی که خود سابقه ابتلا به سرطان پستان دارد، بایستی برای دو سال اول پس از عمل جراحی ، هر شش ماه یا حداقل سالیانه یک بار مورد آزمایش ماموگرافی قرار بگیرد.
- اگر پزشک در معاینه بیمار به توده یا علامتی مشکوک برخورد کند و یا عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان در یک فرد موجود باشد، صرف نظر از سن وی، ممکن است انجام ماموگرافی را توصیه کند.
- در خانم هایی که پستان های بزرگ دارند و پزشک با معاینه نمی تواند به دقت وضعیت آنها را بررسی نماید.
- برای کمک به نمونه برداری توده های کوچک و غیرقابل لمس پستان می توان از ماموگرافی استفاده کرد.
چه زمانی برای ماموگرافی سینه مناسب است ؟
در دوران قبل از یائسگی، بهترین زمان برای انجام ماموگرافی ، هفته بعد از پایان خون ریزی قاعدگی می باشد که در این زمان سینه ها ها کمتر حساس هستند. لباسی دو تکه پوشیده و از گان مخصوص استفاده نمایید. در روز های نزدیک ماموگرافی، شما نباید از دئودورانت، پودر، کرم و یا روغن و پماد در ناحیه سینه استفاده کنید. زیرا در بررسی با اشعه ایکس، این مواد مصنوعی بمانند مشکلات پستان مشاهده می شوند.
اسم و فامیل، آدرس و شماره پزشک خود را که شما را برای ماموگرافی ارجاع داده است را ارائه دهید تا گزارش ماموگرافی سینه شما مستقیما برای دکترتان ارسال شود.
در طول ماموگرافی چه اتفاقی می افتد ؟
در اتاق مخصوص ماموگرافی قسمت بالا تنه فرد باید لخت باشد و فرد به کمک تکنسین مربوطه در مقابل دستگاه می ایستد. در زمان انجام ماموگرافی بافت پستان بین دو صفحه تحت فشار قرار می گیرد تا بافت پستانی مجاور هم از یکدیگر جدا شوند. به این ترتیب با دریافت کمترین میزان اشعه، عکس بهتر و دقیق تری تهیه می گردد و جزئیات بافت پستانی مشخص تر گردد. پستان برای چند ثانیه در این وضعیت قرار می گیرد و چندین تصویر در زوایای مختلف از پستان ها گرفته می شود. این حالت برای اغلب خانمها ناخوشایند و حتی برای برخی دردناک است.
آیا ماموگرافی درد دارد؟
بعضی از زنان می ترسند که ماموگرافی دردناک باشد. ایجاد فشار روی پستان، معمولا ناراحت کننده است ولی این حرکت برای گسترده شدن و پهن شدن بافت پستان بسیار مهم و لازم است. این کار باعث بدست آمدن تصویری واضح از بافت پستان شده و از تابش های شدید درون عکس می کاهد. پستان به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه فشرده می شود. کل زمان عکسبرداری ماموگرافی ۳۰ دقیقه است.
آمادگی برای انجام ماموگرافی
- اگر دارای پستان هایی حساس هستید سعی کنید ماموگرافی خود را روزی از ماه انجام دهید که پستان ها کمتر دردناک هستند.
- از انجام ماموگرافی هفته قبل از عادت ماهیانه خودداری کنید.
- طوری برنامه ریزی کنید که زمان ماموگرافی ۱۰ روز بعد از اولین روز قاعدگی باشد.
- روز انجام ماموگرافی یک لباس دو تیکه بپوشید تا بتوانید به سهولت و سرعت برای انجام عکسبرداری آماده شوید.
- روز انجام ماموگرافی جواهراتی مانند گردن بند، گوشواره را خارج کنید.
- روز انجام ماموگرافی از مواردی مانند لوسیون، عطر و پودر زیر بغل استفاده نکنید.
- روز انجام ماموگرافی برای مقایسه تغییرات پستان حتما عکس های قبلی را همراه داشته باشید.
- در صورت بارداری، قبل از انجام ماموگرافی، تکنسین مرکز تصویربرداری را مطلع سازید.
انواع ماموگرافی سینه
ماموگرافی بر اساس هدف موردنظر شامل دو دسته زیر است:
الف- ماموگرافی تشخیصی
در روش تشخیصی، عکس های بیشتری با زاویه های مختلف گرفته می شود که شامل نمای نزدیک تری از محدوده مشکوک یا تغییر کرده، با توجه به عکس قبلی می باشد. زمانی که از شما درخواست می شود مجددا مراجعه کنید برای آن است که رادیولوژیست برای نوشتن نتیجه برای پزشکتان نیاز به عکس های بیشتری دارد. بنابر این نگران نشوید، این کار صرفا برای بررسی دقیق تر است.
ب- ماموگرافی دیجیتالی
در روش دیجیتالی شناسایی با کمک کامپیوتر است. تصاویر به جای این که روی فیلم ثبت شوند، در کامپیوتر ثبت می شوند، به این ترتیب به رادیولوژیست امکان تنظیم فاصله و تمرکز بر یک تصویر را بدون نیاز به گرفتن عکس های اضافی می دهد. این نوع ماموگرافی در شناسایی تومور هایی که از نظر گیرنده های استروژن منفی هستند و در تعیین سرطان در پستان هایی که بافت متراکم تر دارند بهتر است و شناسایی نواحی غیر طبیعی که نیاز به بررسی دقیق تر دارند، مفید است.
دلایل انجام ماموگرافی سینه
- ماموگرافی غربالگری ( جهت کنترل و بررسی افراد سالم ) : در فرد سالم که هیچ علامتی از بیماری ندارد، این کار صرفا به منظور کشف توده های سرطانی قبل از رسیدن به اندازه قابل لمس است.
- ماموگرافی تشخیصی ( برای تشخیص افراد مشکوک به وجود بیماری ) : در افرادی که برخی از علایم مشکوک به سرطان مانند توده، ترشح و تغییرات پوستی و … را دارند، این کار برای ارزیابی بیشتر پستان و تایید تشخیص بیماری و بررسی مشخصات آن انجام می شود.
ماموگرافی تشخیصی چیست ؟
انجام ماموگرافی های اضافه برای ارزیابی بیشتر موارد مشکوک، ماموگرافی تشخیصی نامیده می شود و فقط روی آن ناحیه مشکوک متمرکز می شود. همچنین در برخی موارد، استفاده از امواج مافوق صوت لازم است.
ممکن است بخواهید برنامه ماموگرافی خود را در ماه تولد خود قرار دهید. این راه خوبی برای بیاد داشتن انجام ماموگرافی سینه بطور سالیانه و همچنین شاد بودن از داشتن سلامتی در این زمان می باشد.