نمونه برداری ( بیوپسی )
تشخیص سرطان سینه با نمونه برداری به معنای برداشتن نمونه کوچکی از بافت محل ضایعه است. در صورتی که نتایج معاینات و تصویربرداری پستان غیرطبیعی باشند یا توده پستان از نوع سفت باشد، قدم بعدی نمونه برداری (بیوبسی) از توده جهت ارسال به آزمایشگاه و بررسی میکروسکوپی سلول های آن است. ظاهرسلول های سرطانی و الگویی که در آن رشد می کنند برای تشخیص سرطان پستان مهم است. آزمایش بافت از طریق نمونه برداری می تواند وجود سرطان و نوع آن را تصدیق و تایید کند. نمونه برداری پستان شامل برداشتن تکه ای از بافت پستان و یا غدد لنفاوی نزدیک توده و زیربغل است. انواع نمونه برداری عبارتند از:
- نمونه برداری با سوزن باریک
- نمونه برداری با سوزن بزرگ و ضخیم
- نمونه برداری به روش ماموتوم
- نمونه برداری به روش باز یا جراحی
نمونه برداری با سوزن باریک
این روش برای شناختن اینکه کدامیک از توده های سینه باید برداشته شود و کدام می تواند تحت نظر بوده و خارج نگردد، ایده آل است. با این تکنیک می توان علاوه بر تشخیص تومور، حتی درجه ی تومور و وجود گیرنده های هورمونی را نیز مشخص کرد. این روش از نظر اقتصادی و وقت، مقرون به صرفه است. اگر توسط متخصص با تجربه و ماهر انجام شود، حساسیت و دقت تشخیصی آن بالا خواهد بود.
مراقبتهای قبل از نمونه برداری با سوزن باریک
این روش آمادگی خاصی لازم ندارد، انجام این روش بدون احتیاج به داروی بیهوشی و به صورت سرپایی در مطب انجام می شود. قبل از انجام نمونه برداری پزشک باید از وجود سابقه بیماری و مصرف هرگونه دارو توسط بیمار مطلع گردد. معمولاً این روش دردناک نبوده و سریع انجام خواهد شد. بهتر است قبل از انجام آن یک وعده غذای سبک و شیرین صرف گردد. همراه داشتن یک فرد در ایجاد آرامش رواتی بسیار موثر خواهد بود. بهتر است از لباس دو تکه و مناسب استفاده شود.
روش های انجام
برای انجام این روش که آسپیراسیون سلولی یا FNA نامیده شود. پس از بیرون آوردن لباسهای بالا تنه و دراز کشیدن، بر روی تخت، ابتدا ناحیه مورد نظر ضدعفونی می شود سپس پزشک سوزن کوچکی را که متصل به سرنگ است وارد توده (تومور) کرده و تعدادی سلول را با مکش وارد سرنگ می نماید. در این مرحله، باید برای مدت دو دقیقه، محل مورد نظر را به طور نسبتاً محکمی فشار داد. این کار مانع خونریزی در محل نمونه برداری شده و دیگر نیازی به پانسمان ندارد.
مراقبتهای بعد از نمونه برداری با سوزن باریک
ممکن است سوزش مختصری در محل نمونه برداری احساس شود که خود به خود و یا حداکثر با مصرف یک مسکن معمولی مثل استامینوفن برطرف خواهد شد. بهتر است تا ۲۴ ساعت از انجام فعالیت های سنگین خودداری شده و تا چند روز از سینه بند محکم استفاده گردد. عوارض این نمونه برداری بسیار ناچیز بوده و تنها شامل خون مردگی کوچک در زیر پوست و در موارد بسیار نادر ایجاد عفونت می باشد. خون مردگی خود به خود برطرف خواهد شد اما برای تسریع در این کار می توان برای ۲۴ ساعت اول، از کمپرس آب سرد و پس از آن، از کمپرس آب گرم بر روی ناحیه ی نمونه برداری شده استفاده کرد. درصورت بروز عفونت طبق دستور پزشک از آنتی بیوتیک استفاده می شود.
نتایج حاصل از نمونه برداری با سوزن باریک
اگر توده، یک توده توپر باشد، سلولهای حاصل شده پس از قرارگرفتن بر روی لام، جهت رنگ آمیزی و بررسی میکروسکوپی به آزمایشگاه آسیب شناسی ارسال خواهد شد. در صورتی که توده یک کیست (توده حاوی مایع) باشد، پزشک آن را تا زمانی که توده کاملاً ناپدید و غیرقابل لمس شود، از مایع تخلیه می کند. در صورتی که پس از تخلیه، دیگر اثری از توده باقی نمانده و مایع داخل کیست خونی نباشد، تشخیص کیست ساده پستان قطعی می شود و به جزء پیگیری بیمار اقدام دیگری لازم نخواهد بود.
در صورتی که مایع خارج شده از کیست خونی باشد، این مایع برای آزمایش فرستاده می شود.
نمونه برداری با سوزن بزرگ و ضخیم
در این روش پس از تزریق داروی بی حس کننده توسط یک سوزن ظریف به ناحیه پوست و بافت اطراف آن، با استفاده از یک سوزن قطور، قسمت کوچکی از بافت توده که در ماموگرافی مشکوک به نظر رسیده است خارج می گردد و به آزمایشگاه ارسال می گردد.
این روش از روش نمونه برداری با سوزن باریک دقیق تر است و در مطب جراح قابل انجام است. در کنار بالاتر بودن ارزش تشخیصی، عوارض انجام این روش نظیر خونریزی و درد، بیشتر از آسپیراسیون سوزنی با سوزن های لاریک است. معمولا پانسمانی که بر روی محل قرار داده می شود بایستی برای چند روز باقی بماند. به ندرت ممکن است برای تسکین درد نیاز به مسکن قوی باشد و در بیشتر اوقات با مصرف مسکن معمولی در طی دو روز بعد ، درد قابل تحمل بوده واز بین خواهد رفت.
در این روش تمام توده از بدن بیمار خارج نمی شود و این اقدام صرفا یک اقدام تشخیصی است. بزرگترین حسن این روش این است که این کار باعث می شود تشخیص بیماری قبل از اقدام به جراحی یا اقدامات شدیدتر مشخص شود.
نمونه برداری با روش ماموتوم ( VABB )
زمانی که ماموگرافی حالت غیرطبیعی را در پستان نشان دهد ولی هیچ توده ای در پستان احساس نشود، نمونه برداری بافتی با روش ماموتوم انجام می گردد. در این روش بیمار به حالت دمر می خوابد و محل غیرطبیعی در پستان توسط کامپیوتر هدف قرار گرفته می شود و نمونه برداری توسط سوزن قطور انجام می گیرد.
این روش توسط متخصص رادیولوژی انجام می شود. در این روش برای بی حس کردن آن قسمت از پوست، به فرد یک آمپول بی حسی موضعی زده می شود. بعد از نمونه برداری فرد ممکن است کمی احساس درد یا کبودی در محل نمونه برداری شده داشته باشد و به ندرت ممکن است دچار افت فشار خون و سرگیجه شود.
نمونه برداری به روش باز یا جراحی
در این روش جراح در اتاق عمل، با بی حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی، تمام یا قسمتی از توده یا ناحیه مشکوک در معاینه را برش زده و خارج می کنند و پس از عمل، محل برش بخیه خواهد شد. نسج خارج شده به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال خواهد شد.
اصولا دو نوع نمونه برداری به روش جراحی موجود است:
- جراح تمامی توده پستان و در صورت لزوم قسمت باریکی از بافت سالم اطراف آن را خارج کرده و برای آزمایش ارسال می کند.
- اگر توده بزرگ باشد، ممکن است جراح ترجیح دهد که تنها قسمتی از توده پستان را خارج نماید.
قبل از عمل جراحی، باید تمام کارهای تشخیصی لازم از قبیل ماموگرافی ، سونوگرافی و یا نمونه برداری سوزنی (درصورت صلاحدید جراح) ونیز آزمایشاتی مانند بررسی از نظر کم خونی، بیماری های کلیه، ریه و قند و … که وضعیت سلامت فرد را محرز می کند انجام شده باشد.
مراقبتهای قبل از عمل
- فرد حداقل از شش ساعت قبل باید ناشتا باشد و در صورتی که فرد درحال مصرف دارویی ضروری است که نباید قطع کند، می تواند آن را با مقداری آب میل کند.
- بعضی از داروها مانند آسپرین و وارفارین باید از چند روز قبل از عمل به طور موقت قطع گردد یا با داروهای دیگری جایگزین گردد.
- باید سابقه شخصی یا خانوادگی مشکلات انعقاد خون یا اختلالات خونریزی دهنده را به جراح اطلاع داده شود.
- در صورت لزوم، آزمایشاتی همچون عکس قفسه سینه، نوار قلب و یا بررسی های دیگر ممکن است انجام شود.
- در افرادی که به دلایل خاص مانند ابتلا به دیابت، نارسایی کلیه و یا مصرف داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی، مستعد عفونت باشند، مصرف آنتی بیوتیک قبل از عمل، طبق تجویز پزشک توصیه می گردد.
مراقبتهای لازم بعد از نمونه برداری به روش جراحی باز
- معمولاً بیمار همان روز و چند ساعت بعد از اتمام عمل جراحی از بیمارستان مرخص خواهد شد.
- پانسمان باید برای یک الی دو روز در محل باقی بماند (در مورد چگونگی تعویض پانسمان از جراح یا پرستار مرکز سؤال گردد)
- محل بخیه ها باید خشک و بدون ترشح باشد:
در صورت مشاهده عفونت، زخم، قرمزی، حساس شدن، گرمی، التهاب اطراف محل برش جراحی، افزایش ترشحات، تب، لرز، بی اشتهایی، ضعف شدید و هرگونه علامت دیگر در محل بخیه ها یا اطراف آن با جراح تماس گرفته شود.
- اگر لازم باشد پزشک مسکن و آنتی بیوتیک تجویز می کند.
- معمولاً بیمار دو تا سه روز بعد از عمل جراحی سینه می تواند دوش بگیرد (در مورد زمان آن با پزشک مشورت گردد).
- از ریزش مستقیم آب بر روی محل جراحی خودداری گردد.
- پس از دوش گرفتن محل جراحی پانسمان گردد.
- در صورتی که بخیه ها غیرقابل جذب باشد در مورد زمان کشیدن بخیه ها از پزشک خود سؤال نمایید.
- توصیه می شود برای دو هفته از انجام شنا، سونا، جگوزی و ورزشهای پرشی خودداری شود.
- جواب نمونه پاتولوژی در تاریخ مقرر دریافت و توسط پزشک مربوطه رؤیت شود.
